over        index        theorie        webshop

Gedachten, statements en theorieën over het Radio Klotestad project  [engels]

2023.03.11. De autobiografie als toevluchtsoord.

2023.06.03. Mijn herinneringen als rattige stoorzenders.

2023.09.26. Radicale openheid.

2023.12.31. Representatie.

2023.02.05. Serieschrijvenaar.

2024.01.21. De memoires als selfie.

2023.03.11. De autobiografie als toevluchtsoord.

Waarom schrijft iemand een autobiografie? Meestal is de schrijver (m/v/x) ergens van bekend, of acht zich bekend genoeg om interesse in diens leven te wekken bij lezers. Er kan ijdelheid meespelen, sommige critici zullen 'narcist!' roepen. Men kan zo'n interessant leven hebben geleid, dat de mensheid staat te popelen om diens memoires te lezen. Het kan een wraakoefening zijn, een schuldbekentenis, een nalatenschap of een bevestiging van een leven, voordat het in vergetelheid verdwijnt. De schrijver kan zich niet gehoord voelen, wil zich uiten, en de stem laten horen aan eenieder die het lezen wil.

Wat is míjn motivatie, wil je natuurlijk als lezer dezes weten.
Het is niet altijd gemakkelijk om jezelf te zien, zeker niet als je, zoals in mijn geval, zoveel lastige dingen hebt meegemaakt. Waarschijnlijk zijn alle aspecten wel in enige mate aanwezig. Ik heb het idee, dat ik nog maar aan het prille begin ben, en dat ik in de loop van dit project vanzelf in valkuilen zal vallen, in allerlei sloten tegelijk zal lopen en uiteindelijk misschien zelfs in deze zelfgegraven put wegzakken. En dat ik me dan daardoor (maar hopelijk daarvóór...) bewust wordt van de mechanismen.

Eén beweegreden kan ik wel al benoemen. Door mijn gesteldheid, het totaal aan vreemde symptomen en ziektebeelden, ben ik risicogroepslid geworden, en is het risico om ernstig ziek te worden, en/of mijn huidige ziekte te verslechteren, of óók nog LongCovid op te lopen, een kansspel waar ik liever niet aan meedoe, ondanks dat een groot deel van de samenleving dankzij/samen met de regering heeft besloten dat dat allemaal niet meer uitmaakt. Blijkbaar vind een groot deel van Nederland dat mijn leven niet belangrijk is, en dus heb ik mij zover als mogelijk is, teruggetrokken.
Ik heb niet het idee dat iemand me mist. Als dat wel het geval is, laat het even weten.
Omdat ik al jaren met Groeten uit Klotestad bezig was, en ik graag meer over mijn leven wilde schrijven, leek dit mij het ultieme moment. Als bijna iedereen je verlaten heeft, dan heb je alleen jezelf nog. En dus is dat wat jullie krijgen. Mezelf. Fragmenten van mijzelf, van mijn leven, een geschiedenis van mijn leven, hier en daar wat aangepast omdat ik niemand wil kwetsen. Zelfs niet als ik dat soms wel wil :-/.

Het is een manier van radicaal openhartig zijn, die ik mij ten doel stel. Je kunt het zien als een politieke daad, om mijn stem als vrouw, als autist, als persoon met beperkingen, als uitkeringsgerechtigde, te laten gelden. Door al die factoren heb ik vrij weinig middelen tot mijn beschikking, en geen toegang tot mainstream media, uitgevers, kunstinstellingen etcetera. Dus doe ik het zo.

terug naar boven

2023.06.03. Mijn herinneringen als rattige stoorzenders.

Mijn herinneringen zijn opdringerige verhalen die eisen verteld te worden. Tot ik ze opschrijf, knagen ze aan me als rattige stoorzenders, die mijn gemoedsrust vaardig om zeep helpen door te pas en vooral te onpas mijn denken binnen te stormen en hun luidruchtige geuren en kleuren over al het andere uit te werpen, zodat ik gedwongen ben er aandacht aan te besteden.

Om van ze af te komen, schrijf ik ze hier, en zadel ik u ermee op. Met liefde overigens, ik houd van u allemaal, en ik gun u mijn gouden zieleroerselen en zou ze u het liefst op een met diamanten ingelegd altaar willen aanbieden, met Mijne Nederigheid daarvoor dubbelgeklapt evenredig aan Uwe Welwillendheid om dit alles tot u te nemen. Mijn dank is natuurlijk eeuwig, mocht ik het eeuwige leven hebben; zo niet, dan neem ik alles mee in mijn pruilgraf. Laat mijn oneindige zwijgen u dan tot troost zijn.
Ik hoop, dat ik alsnog wel vele jaren de tijd zal hebben, om alles met u te kunnen delen, ter lering ende vermaak.

terug naar boven

2023.09.26. Radicale openheid.

Las net een boek van Jan-Willem Anker1 over het plein in Amsterdam Noord waaraan hij kwam te wonen, en daar in dagboekvorm verslag doet over alle gebeurtenissen. Hangjongeren vooral, zwerfvuil, en de gemeente die haar taken verzuimt en in de plaats daarvan de burgers tot participeren probeert te dwingen.
Ik vind het een tenenkrommend boek, omdat het lijkt dat de schrijver intens open is over zijn soms nogal onderbuikige meningen en bevindingen. Waardoor ik vaak wat huiverig verder las.

Anker schreef het in 2014. Was het toen bijvoorbeeld nog gebruikelijk om witte mensen blank te noemen? Volgens mij toch niet, maar hij gaat er het hele boek stug en gestaag mee door. Ergens schrijft hij iets over ‘al die ontvangers van een uitkering die verplicht zouden worden een ‘tegenprestatie’ te leveren’. Om het meteen als grap weg te zetten: “Je plésante.” Hij is leraar Frans in wording, dus het zal logisch zijn om het hele boek met (onvertaalde) Franse opmerkingen te larderen, maar het is elitair en irritant. Misschien wel eerlijk elitair en irritant?

De ‘grap’ over de tegenprestatie maakt hij 8 pagina’s later alweer goed:
“Weg met die vernederende bijstand. Weg met laagbetaald werk waar mensen ongelukkig van worden, en weg met het vrijwilligerswerk om je zogenaamd aantrekkelijker te maken voor de ‘echte’ arbeidsmarkt.”
Ik bedoel: het lijkt een bewijs van groeiend inzicht.
En dit is misschien ook hoe het bij iedereen werkt. Eerst weet je iets niet, dan hoor je iets, en vorm je je er een mening over (onder invloed van vele factoren), dan dénk je iets te weten. Maar dan – als je er voor open staat – hoor je opeens een andere mening, en vind je je eigen mening toch niet helemaal kloppend, en dan pas je je denkwijze aan.
Tussen JouwMening-1 en JouwMening-2 kunnen een paar dagen zitten, weken, jaren zelfs. En soms blijf je gewoon bij JouwMening-1, of -2, voor de rest van je leven. Of verander je gewoon iedere week van mening.

En daar lig je dan, morsdood op de stretcher
van het gelijk.


   schreef ik in 1995 in een gedicht.
Over de factoren die je mening beïnvloeden zou ik hoofdstukken extra kunnen schrijven, en waarschijnlijk zijn daarin al vele mensen mij voorgegaan. Het gaat mij hier vooral om het idee van radicale openheid.

Bovenstaand voorbeeld vind ik zelf enigszins radicaal open, omdat het lijkt dat de schrijver geheel eerlijk en openhartig is, en ook zijn onderbuikgevoelens met de lezer deelt. Is dat prettig? Nee, integendeel. Maar omdat hij inzicht geeft in zijn denken en standpuntveranderingen, alsmede met enige (mijns inziens toch wat twijfelachtige) afstand naar zijn eigen positie kan kijken, haalt dat de scherpe kantjes er wat van af.
Toch bekruipt mij ook wel het Luizenmoedersgevoel: het onder een deken van ‘we mogen ook nergens meer om lachen’ dan toch lachen, het soort van niet politiek-correct willen zijn en dat ook luidruchtig uitdragen, om dan wie het niet leuk vindt, weg te kunnen zetten als overgevoelige links meeblaatschaap. Ik kan er niet goed de vinger op leggen, en waarschijnlijk is dat de bedoeling dan ook. Het is ingewikkeld subtiel, en het verschil kan gevangen zitten in een net iets hogere wenkbrauw, een anders dan anders kleine mondhoekkrul, de oogopslag die je even bijblijft terwijl je niet precies weet waarom.

In een stuk over de controverse die het nieuwe boek 'Pick me girl' van Sophie Passmann in Duitsland teweegbracht onder feministen, schrijft Nynke van Verschuer:”Passmann presenteert haar radicale openheid over haar onzekerheden en ingrepen als een soort bevrijdende coming-out.”
En dat Passmann in haar boek aangeeft, dat het beeld van haar als stoere, grappige, zelfverzekerde jonge vrouw, zorgvuldig gecultiveerd is en alleen klopt voor haar podiumzelf, en: “Coolness is niet echt”, schrijft ze, “als die alleen voor een publiek werkt.” 2, 3 en 4

Het doet me denken aan schrijvers als Heleen van Royen en Stella Bergsma, die ook een soort stoere, sexy, open presentatie van zichzelf laten zien in hun boeken en social media, en Van Royen bijvoorbeeld ook in haar tentoonstelling in het Letterkundig Museum (2014); Wikipedia schrijft hier o.a. over, dat er met name naaktselfies te zien waren, en:
“Ook was de tamponfoto "letterkundig gezien echt interessant hoor", aldus het museum. De foto werd later geveild en bracht 1900 Euro op.”
Ik was toen nog op Twitter, en kan me vooral de vele mannen herinneren, die zeer te spreken waren over de openheid van Van Royen op de tentoonstelling. Het kan aan mijn volgbubbel gelegen hebben, maar vrouwen hoorde ik er weinig over, afgezien van de wat meer uitgesprokenen en populairen der Twitter (nu X) misschien.

Ik kan me voorstellen, dat deze seksuele openheid aan de ene kant juist gekant is tegen de ‘male gaze’. Dit was Heleen’s eigen gaze toch vooral? Tegelijkertijd bleek het vooral ook diezelfde male gaze aan te moedigen. Was dat de bedoeling? Misschien niet, maar dat had iedereen op de vingers kunnen voortellen.
Van Bergsma herinner ik vooral nog 1 selfie, waarin ze naakt op de rug gezien is, en vooral haar bilpartij door de spiegel waarvoor ze staat goed in beeld is. Prachtig, krachtig, wat kan ik zeggen. En dan toch ook weer de hordes goedkeurende mannen, die daarop reageerden. Terwijl het één niets met het ander te maken hoeft te hebben, roept het het wel op.

Of ik denk aan de foto die een kennis maakte tijdens een hoge-hakkenrace. Er zijn verschillende hoge-hakkenraces, dit was er één waar voornamelijk vrouwen aan meededen. De foto was behoorlijk male-gazerig van onder af gemaakt. Tuurlijk, heel fotogeniek en zo, gezien het onderwerp logisch misschien, en toch. Er is een soort ongemak in het gemak waarmee het gepresenteerd wordt.
Weer zo’n kleine subtiele verandering, één letter die wat scheef staat misschien, je hand die net niet het glas aanraakt, gedachten die overwaaien in een luttele seconde maar wel een markering achterlaten, zo één die je wel voelt maar niet kunt vatten.

Eén deel las ik van Knarl Kausgärds autobiografische boekenreeks 5, het eerste want ik lees en kijk graag alles in de juiste volgorde. Waarmee je meteen de reden weet dat ik geen Starwars gekeken heb, want daarvan weet niemand de juiste volgorde. Het tweede boek kon ik pas veel later lenen, en daar kwam ik niet doorheen. Toch zou ik het graag nog eens proberen.
Ergens las ik dat de omgeving van Knausgärd niet erg blij was met zijn openheid, omdat hij ook openlijk schreef over de levens van herkenbare anderen, zoals zijn familie en vrienden.
Een autobiografie kan niet geschreven worden zonder de omringende levens te beschrijven, of op zijn minst wat onderdelen daarvan. Als schrijver sta je ook in relatie tot anderen; wat doe je daarmee? Ik vind dat ook wel lastig, want ik wil niemand kwetsen of tot een mikpunt van narigheid maken. Tegelijkertijd wil ik wel graag mijn verhalen vertellen.

Getuigt radicale openheid ook van radicale waarheid? Dat is nog maar de vraag.
Wat ik als waarheid presenteer, kan door anderen worden afgewezen en als leugens worden aangemerkt. Omgekeerd kan ik de zogenaamde waarheden van anderen aanmerken als leugens. Dat de waarheid altijd ergens in het midden zou liggen, is polderdenken, en dus ook niet per sé waar.
Wat misschien een leidraad voor ‘waarheid’ zou kunnen zijn, is checken wat de beweegredenen zouden kunnen zijn, of wat het doel is van een leugen, en of dat doel bereikt is… maar ook dat is vaak koffiedik kijken.

En zo schipperen we voort, tussen verhalen en woorden, zinnen drijven langs en vergaan aan de einder van onze geschiedenissen. We gaan links of rechts, door het midden, zwieren langs de kaai of blussen onze dorsten in een robuust onderkomen tot de zon opkomt. Zwelgen in zelfbeklag of juist in geveinsd mededogen; drijven mee met de stroom of dompelen onze bezwaarde breinen in filosofisch getinte overpeinselen. Waai mee! waai mee! verlies u niet in enkelvoudig denken. Vermeerder uw verstand en twijfel.

Bronnen:
1. Het Plein, Jan-Willem Anker, 2015 (Uitgeverij De Arbeiderspers); vind het boek hiero in de OBA
2. Feministisch rolmodel doet aan botox; een stuk van Nynke van Verschuer in NRC, 15 sept 2023; gearchiveerde versie, bekeken op 26 sept 2023
3. Wat meer leesvoer over Passmann's controverse: Schönheits-OP und Botox: Sophie Passmann und der resignative Feminismus, een stuk van Katharina Körting voor Der Freitag (Ausgabe 37, 2023, geraadpleegd 26 sept 2023).
4. En het stuk van Sophie Passmann zelf over haar boek: Wir können nicht gewinnen voor Zeit Online, op 1 sept 2023 (geraadpleegd op 26 sept 2023).
5. Karl Ove Knausgård op Wikipedia

terug naar boven

2023.12.31. Representatie.

Met deze website archief dingest hoop ik ook een klein steentje bij te dragen aan de zichtbaarheid, bijvoorbeeld van autisten (of mensen met autisme, zoals sommige mensen liever zeggen).
Toen ik opgroeide, heb ik tevergeefs gezocht naar informatie over wie ik ben, maar ik kon het nergens vinden. Nu hebben we inmiddels alweer decennia internet (ja, ik ben stokoud), en zelfs daarmee is het voor mensen nog steeds belangrijk om zich ergens in te herkennen, te zien dat ze niet de enige zijn met één of andere 'conditie'. Inmiddels weet ik dan dingen over mezelf, maar dat heeft veel te lang geduurd, en heeft mij ook erg belemmerd om mijn draai te vinden in dit toch al zo ingewikkelde leven.

Ik zie nu mensen die jonger zijn dan mij, die het wél lukt om hun eigen leven te leven, zoals zij dat graag willen en nodig hebben. Natuurlijk zie ik ook hún struggles, het is niet opeens allemaal weg, maar het gaat ze stukken beter af dan veel mensen vóór hen. Ik ben blij dat het ze goed gaat, ik gun dit iedereen met heel mijn hart. Toch ben ik ook wel eens afgunstig, of sla mezelf voor mijn hoofd dat ik niet dit of dat of weet ik het wat heb gedaan. Terwijl... als je nergens hoort over hoe het ook kan, hoe weet je dan hoe dingen zijn of in elkaar zitten, of wat er voor mogelijkheden zijn? Ik heb wel dingen geprobeerd, maar dat werd nooit geaccepteerd, of mijn vragen werden weggewuifd, zelfs mijn vragen om hulp werden niet gehonoreerd. Mjin autisme-diagnose bijvoorbeeld, kreeg ik pas toen ik 55 was; en alleen omdat ik toevallig bij een psycholoog terecht kwam, die een standaard vragenlijstje stuurde vooraf de intake, met als eerste vraag: Heeft u een vermoeden dat u autistisch bent? Ik wist even niet wat me overkwam! Al ruim 25 jaar had ik bij huisartsen hierom gevraagd, maar was altijd met een kluitje in het medisch riet gestuurd: welneeee! je bent toch zo sociaaaal! je kijkt me toch aaaan!

Voor de mensen in mijn omgeving is het misschien als een donderslag bij heldere hemel gekomen, want je houdt op over dingen te praten als niemand je serieus neemt. Maar goed, hier op mijn eigen website bepaal ik waar over gepraat wordt nu :-). En ik hoop dat anderen daar wat aan hebben.

terug naar boven

2023.02.05. Serieschrijvenaar.

[eerder verschenen als Vandaaggedachte]

Een beetje contemplatinerend over dit schrijfproject.
Begin februari schreef ik Flat: situatie 1 en poste dat op Mastodon. Er bleken zowaar mensen te zijn die het lezen, en één persoon vroeg me, hoe het verhaal afliep. En ik begrijp dat. Ik had jullie achtergelaten met een huge cliffhanger. Ik heb hem gerustgesteld, maar nu, een dag later, vind ik dat ik dat niet had moeten doen.

Deze autofictografie is niet als een boek, met een begin, een midden en een einde. Hoewel er uiteraard ooit een einde aan komt, maar dat is een ander verhaal (dat ik dan niet meer kan navertellen, helaas). Radio Klotestad is het verhaal van mijn leven. En in een leven is niets ooit helemaal af en klaar. Dat is één van de redenen dat ik zo fragmentarisch schrijf. Een tweede reden is: een boek wordt ook nooit in 1 dag geschreven. Daar gaan maanden, soms jaren van schrijven en schrappen en herschrijven aan vooraf. En dat is ongeveer wat je hier leest: de pas geschreven dingen, soms ook dingen die ik langer geleden schreef, waarin ik schrapte en herschreef. En het zou zomaar kunnen, dat iets dat ik gisteren schreef, morgen verdwenen is om herschreven te worden. Wat mij betreft trouwens liever niet, want ik heb nog zo ontzettend bizar veel nieuwe dingen te schrijven, dat ik daar helemaal geen tijd voor heb. Maar in principe zou het dus wel kunnen.
Het is als live een boek schrijven, met jullie, het publiek dat me op de vingers kijkt. Ik begrijp de vragen, maar ik denk dat ik voortaan door ga verwijzen naar deze uitleg. :-)

Misschien moet je het zien als een serie, en dan zoals we die vroeger zagen: 1x per week een aflevering; je wist dan ook niet hoe het verder zou gaan. Hier zijn de afleveringen vaak dagelijks, maar gaat het vaak weer over iets heel anders. En is het dus afwachten, wanneer de ontknoping van die andere aflevering volgt. Tja, that's life. My life, tenminste, hoe het bij jullie is? Het lijkt mij, dat dat hetzelfde werkt, maar zeker weten doe ik dat niet.
Mocht je hier op willen reageren, je reactie - mits vriendelijk en niet dwingend - is altijd welkom, via Mastodon of email > zie hannahcelsius@pm.me

Wat het Flat-stuk betreft: enge Klompenman zal in een ander verhaal terugkeren; wanneer weet ik niet. Ik heb niets gepland. En dat is ook wel weer een uitdaging op zich: al die herinneringen die over elkaar heen buitelen om als eerste beschreven te worden... redelijk vermoeiend. Then again: als autist ben ik er enigszins aan gewend. Het is mijn normale staat van zijn, alleen is het nu misschien nog wat erger, omdat ik er nu dan daadwerkelijk iets mee doe, al die verhalen die zich roeren in mijn brein.
Waar gaat dit allemaal toe leiden? Geen idee, het is een mega-groot en raar project. Tegelijkertijd ook wel interessant: wat ga ik tegenkomen op deze voor mij nog onontgonnen weg? Mezelf, in ieder geval, zoveel is mij wel duidelijk. Boze kennissen, gekwetste onbekenden, onuitgesproken gevoelens die alsnog opgedist worden? Ik hoop vooral op een aantal zeer duidelijke rode draden, na verloop van tijd. Verhaallijnen die zich door alles heen wringen, figuren die her en der opduiken. Ongemak en schaamte en moeilijkheden en deze zien te overwinnen. Inzichten die hopelijk ook voor de lezer interessant gaan zijn. Kortom de ingewikkeldheid van een leven dat zich voor iedereen ontvouwt, in de vorm van een warrig kunstproject.

terug naar boven

2024.01.21. De memoires als selfie.

Op The Marginalian (de website van Maria Popova) las ik een stuk over Iris Murdoch, dat gaat over verschillende vormen van vrijheid, en onder andere hoe dat in relatie staat tot liefde. Popova schrijft daarin 'that in the twenty-first century, we have invented a third and greatest enemy of Love: selfing.' Ze schrijft hoe de memoires - van fotografie tot poëzie - de pan uit rijzen ten nadele van romans, en hoe de makers zich niet lijken te realiseren dat men pas interessant wordt, zodra men zich voor iets anders dan zichzelf interesseert. Ze noemt de memoires de 'selfie of literature', in een 'pandemic of selfing'.

Zelf denk ik dan onmiddellijk aan de hausse aan selfies die 'iedereen' de wereld instuurt via social media, of dat nu in beeld is of met woorden: veel toots, tweets en posts gaan over de maker zelf. Het kan soms uitermate irritant zijn, het zoveelste tuitmondje of uitvoerig omschreven ochtendritueel, maar tegelijkertijd fungeren deze en alle andere vormen van selfies ook als manieren van representatie, herkenning, zelf-identificatie en kennisdeling. Niet iedereen heeft eenzelfde leven, of zelfde mogelijkheden tot een 'hoger' of 'rijker' leven, dan kun je niet verwachten dat kansarme mensen dezelfde middelen inzetten als de kansrijken, om zichzelf te uiten over hun levens en belevenissen.
Is het dan niet al te makkelijk, en vooral ook elitair, om de selfie of memoires af te serveren als een mindere vorm van fotografie of literatuur?

Ik neem aan, dat Popova hier vooral schrijft vanuit de context van Murdoch's schrijven over de liefde. Hoezo is 'selfing' de grootste vijand van liefde? Om lief te kunnen hebben, is er ook zelf-liefde nodig, en zelf-kennis. En voor veel mensen is de weg naar zelf-kennis tegenwoordig geplaveid via social media, waar je kunt lezen en zien hoe het leven voor anderen is, waar je van kunt gruwen misschien, of wijzer worden.

Overigens: of social media daarin alleen maar goed zijn voor de mens, is een ander verhaal. De manipulerende en naar eenvormigheid sturende algoritmiek van de meeste platformen wordt niet voor niets bekritiseert. Ook allerhande fascisten die hard aan de weg timmeren, proberen bijvoorbeeld diversiteit en inclusiviteit de kop in te drukken, en daar zullen veel mensen een akelige prijs voor betalen. Hopelijk komt het niet zo ver, maar daar zullen we dan wel wat tegen moeten doen. Stem bijvoorbeeld zo links mogelijk, maar ja, daar is het nu een beetje laat voor he, met je klote fascistenpartijen. Maar laat ik het daar een andere keer over hebben. In m'n toots bijvoorbeeld.

terug naar boven

© 2022-2150 hannah celsius