Het slavernijverleden van Johanna Haagsman

Inleiding

Ik was een oude animatie aan het hermaken, omdat ik die te zijner tijd op deze website wil plaatsen, maar het had nog de titel met mijn 'oude' naam erin. Nu is die naam nog steeds mijn naam, en het is geen geheim dat mijn officiële naam Johanna Haagsman is. Ik heb ooit de artiestennaam Hannah Celsius gekozen en een paar jaar geleden besloot ik die te herstellen.
Toen ik mijn officiële naam weer zag, heb ik even getwijfeld of ik die nog voor die animatie zou gebruiken, of mijn pseudoniem zou gebruiken. Ik vroeg me af of er überhaupt iets over mij zou zijn onder die naam, dus googelde ik 'johanna haagsman'. Ik vond een paar websites waarop ooit een tentoonstelling waar ik aan deelnam of waar ik lid van was, bovenaan de zoekresultaten stond. Daaronder een nepwebsite met mijn officiële naam, nadat ik de domeinnaam had laten verlopen omdat ik hem niet meer gebruikte: een fantastisch voorbeeld van een kapitalistische, misogyne, stinkende klootzak die andermans namen gebruikt voor zijn zielige praktijken.
En dan iets wat me meteen opviel:

Ik ben zo wit als wit maar zijn kan, dus het was een vreemde gewaarwording om mijn volledige officiële naam in het slavernijregister te zien. Vooral omdat de familienaam Haagsman niet veel voorkomt. Die naam heb ik al eens eerder opgezocht, dat was een paar jaar geleden, nog voor de tijd dat het slavernijregister openbaar werd gemaakt. En op genealogische websites rondgekeken, zowel naar de naam van mijn vader als moeder. Haagsmans vond ik dus wel in andere delen van de wereld, maar ik ging ervan uit dat dit allemaal witte mensen waren. Waarom had ik daar nooit eerder aan gedacht? Omdat ik zelf wit ben, omdat ik in een witte bubbel leef, omdat ik er blijkbaar niet aan dacht. De grote witte vlek.

Meteen wilde ik er meer over weten, en dook ik de online archieven in.
Nu bestaat de kans dat dit verhaal heel erg een verhaal van mij wordt, en niet zozeer van de vroegere Johanna Haagsman. Een soort 'how can ik make this about me' ligt hier op de loer. Ik weet niet of dit slecht is, en ik weet niet welke kant dit verhaal op zal gaan. Er zijn natuurlijk veel verhalen van mensen die door toeval of een persoonlijke vraag op het pad van de slavernijgeschiedenis zijn gestuit. Laat dit dan het volgende zijn, want ik denk dat het goed is om er toch aandacht aan te besteden, vanuit welk oogpunt dan ook, want het is een gedeelde geschiedenis van zowel zwarte als witte mensen.

Ik hoop dat jullie, gewaardeerde lezers, het ook leerzaam gaan vinden.
Commentaar, tips, klachten: hannahcelsius@pm.me, alles is welkom, mits respectvol en vriendelijk.

 

zat 1 apr 2023: Hoofdstuk 1: De eerste zoekschreden.  open de tijdlijn

Eerst dacht ik: dit moet een grap zijn, mijn naam in het Slavernijregister. Niet eens omdat het 1 april is, maar omdat het zo raar is om je naam ergens tegen te komen waar je hem op geen enkele manier mee associeerde.
Hoe dan ook, ik klikte op de link, en plotseling was ik direct verbonden met ons slavernijverleden. "Geregistreerd (in het jaar 1830-1863)" en "ingeschreven Johanna Haagsman (7 jaar)" lees ik. Eigenaren, een straatvoogd, het N-woord en... "overleden".
Daaronder veel links en jargon: namen van registers, archieftoegang, inventarisnummers. Even werd ik er duizelig van. De link naar Nationaal Archief Suriname verwezen naar een algemene pagina. Een andere link naar een scan eindigde met niets. Ik klikte op het inventarisnummer, en daarmee kwam ik in de Slavernijregisters / registers van tot slaaf gemaakte mensen van Suriname, tussen 1830 - 1863. Het leek mij het meest logisch om hier de naam Johanna Haagsman in de zoekbalk te typen.

Het resultaat is een scan van een pagina uit dat register, met de naam Johanna Haagsman, bovenaan staat de metadata vermeld. De pagina is gemaakt in 1830, en noemt alle kinderen van de totslaafgemaakte Zwantje van S. Sarqui geboren Jona, die onder voogdij stonden van Willem en Betje van Reijke:

tekst gaat door onder afbeelding

Bron: Nationaal Archief, Suriname: Slavenregisters, 1830-1863, inventarisnummer NT00461?

Elisabeth (15 jaar)
Johanna Haagsman (haar naam is doorgestreept) (7 jaar), met de mutatie van 14 november 1837 dat ze is overleden.
Franciscus Haagsman (3)
Jaques (9)
Jacobus (zijn naam is doorgestreept, geen leeftijd vermeld), met de mutatie van 10 junij 1835 dat hij is geboren uit Elisabeth, en van 26 april 1837 dat hij is overleden.
Eduard (geen leeftijd vermeld), met de mutatie van 30 augustus 1837 dat hij ook geboren is uit Elisabeth.

Dus Johanna overleed op 14-jarige leeftijd. Deze ene pagina roept al zoveel vragen op. Zoals: waarom hadden zij en haar broertje een achternaam, en de andere kinderen niet? Was Haagsman de naam van de vader? En wie was hij?
Ik heb nog een zoekopdracht naar Franciscus gedaan, maar dan krijg je dezelfde scan. In de metadata staat echter '1838' onder Uitschrijvingsdatum. Kennelijk komt hij niet meer als zodanig voor in de latere registers. Betekent dat dat hij mogelijk ergens tussen de overdracht van inschrijving naar het nieuwe register is overleden, en dat het niet meer in de boeken terecht is gekomen? Misschien is hij overgegaan op een andere 'eigenaar' en daardoor zijn achternaam kwijtgeraakt? Heeft zijn vader hem naar Nederland gehaald? Vragen, vragen, vragen.

Ik vertelde hierover op Mastodon, en kreeg een goede tip van iemand uit het boek Voormoeders van Suze Zijlstra (2021), dat gaat over slavernij in Indonesië, waar haar familie vandaan komt. Ik ging meteen naar de bibliotheek, en daar lag het boek al bovenop de rij boeken die ik wilde doorzoeken, alsof iemand het al voor me had neergelegd. De situatie was waarschijnlijk niet precies hetzelfde, maar het lijkt mij dat er veel overeenkomsten moeten zijn geweest tussen het optreden van de WIC en de VOC.
Meteen al aan het begin van het boek geeft de schrijver veel inzicht in hoe Europese mannen de Aziatische totslaafgemaakte vrouwen behandelden. Als ik dat verplaats naar de situatie van Johanna en haar gezin, zijn er nog veel mogelijkheden, maar heb ik nu meer aanknopingspunten.

terug naar boven

 

zon 2 apr 2023: Hoofdstuk 2: De achternaam.  open de tijdlijn

Voor de nietsvermoedende lezer, die hier misschien tijdens het surfen op is gestuit en mij niet kent: ik ben geen wetenschapper, geen onderzoeker, ik heb geen idee hoe ik dit soort dingen goed moet doen. En ik heb niet het geduld om dat eerst uit te zoeken. Tegelijkertijd lees ik graag over dit soort dingen, ik luister af en toe naar podcasts over onderzoek naar allerlei historische verhalen, dus het is mij niet geheel onbekend.
Zo heb ik geleerd dat je nooit in één richting moet denken, en dat je altijd alle andere mogelijkheden moet verkennen om te kijken of daar ook een startpunt ligt. Het begrip 'tunnelvisie' kennen we inmiddels allemaal, daar moet je natuurlijk verre van proberen te blijven. Daarbij komt in dit geval ook nog het feit dat direct betrokkenen uit die tijd niet meer in leven zijn, waardoor er geen echte 100% zekerheid is over bevindingen. Plus: het leven was nu zo anders dan het onze, dat de hedendaagse kijk nooit precies past. Gelukkig zijn er veel mensen die gestudeerd hebben, en dingen al uitgevogeld hebben, dus dat kan altijd een richtlijn zijn. In Hoofdstuk 1 noemde ik al Suze Zijlstra's boek Voormoeders; ik zou nu een paar dingen willen benadrukken, die ook betrekking kunnen hebben op de situatie van Johanna's familie.

Volgens het register had Johanna's moeder Zwantje 4 kinderen: Elisabeth werd geboren rond 1815, toen Jaques rond 1821, Johanna in 1823 en Franciscus in 1827. Van hen zijn geen geboortedata in de registers vermeld. Omdat alleen Johanna en Franciscus de achternaam Haagsman hebben, lijkt mij de eerste mogelijkheid dat het de achternaam van hun vader moet zijn geweest. In de slavenregisters vond ik geen andere Haagsman. Hoe zit het met de naamgeving van totslaafgemaakte mensen?

Bij de registers die ik op de website van het Nationaal Archief heb geraadpleegd staat een zoekhulp, waarin ik las dat totslaafgemaakte mensen slechts een voornaam hadden, en pas een achternaam of andere voornamen kregen als ze hun vrijheid kregen. En dat van de mensen die voor 1863 zijn vrijgelaten, hun achternaam in het register wordt vermeld. Wat me doet afvragen: zijn Johanna en Franciscus allebei vrijgelaten?

In het boek Voormoeders (dat gaat over de situatie in Indonesië) las ik dat enkele vrouwen die kinderen kregen van een Europeaan werden vrijgelaten. Vaak bleven ze deel uitmaken van het huishouden. Maar ook dat vrouwen regelmatig gedurende langere tijd seksueel werden misbruikt door een Europeaan in zijn eigen huishouden. En dat het heel gewoon was dat Europese mannen met een lage rang in de koloniale samenleving kinderen kregen met vrouwen. Het is mij niet helemaal duidelijk of dat ook bij tot slaaf gemaakte vrouwen was. Want hoe hadden laaggeplaatste mannen - waarvan ik aanneem dat ze geen huishoudens hadden - toegang tot die vrouwen? Ik kan allerlei vreselijke dingen bedenken, maar ik weet niet of dat zo was.

Over de positie van Euraziatische kinderen die buiten het huwelijk zijn geboren, schrijft Zijlstra dat de vader "ze [kan] adopteren, zodat ze officieel deel gingen uitmaken van het huishouden en ook zijn Europese achternaam kregen. Er waren enkele huwelijken, maar de meerderheid waren kinderen geboren buiten het huwelijk." Even verderop las ik waarom vrouwen soms kozen voor een relatie met een Europeaan; een van de redenen was dat er een kans was dat hij het kind zou vrijlaten, het als zijn eigen kind zou adopteren en hem zijn naam zou geven. Ik las ook dat kinderen normaal gesproken automatisch tot slaaf werden gemaakt bij de geboorte. Al met al lijkt het mij het meest logisch dat Haagsman een Europeaan was die daar werkte en de kinderen adopteerde. Ik denk niet dat er een huwelijk was, want dan zou de naam van de moeder anders zijn geweest, denk ik, en dan zouden de kinderen misschien niet onder voogdij zijn gesteld. Nogmaals: niets is zeker.

Ondertussen vond ik op de DBNL site een lezenswaardig artikel, maar ik wil graag een CW / TW meegeven voor de vreselijke koloniale naamgevings manieren, die erin beschreven worden: het artikel was gepubliceerd in OSO, Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis (jaargang 9, 1990) met de titel "What's in a name? Slavernij en naamgeving in Suriname tijdens de 18e en 19e eeuw", geschreven door Alex van Stipriaan.

tekst gaat door onder afbeelding

Bron: dbnl.org

Er staat dat als een totslaafgemaakte persoon vóór 1863 een achternaam had, dit meestal een link naar de naamgenoot aangaf. Dat veranderde vanaf 1863, omdat het om koloniale redenen nodig werd geacht de vrijgemaakte mensen een (andere dan hun oorspronkelijke) achternaam te 'geven'. Dus toen mensen tot slaaf werden gemaakt, kregen ze een andere voornaam, zonder achternaam, en toen ze werden vrijgelaten, werden ze opnieuw ergens toe gedwongen door de heersers. Gruwelijke, pestende, racistische namen werden niet geschuwd. Ook werden dingen soms lukraak opgeschreven, bij gebrek aan ideeën. Het is allemaal verschrikkelijk, maar goed om dit in gedachten te houden.

Laat ik eerst een zien of ik meneer Haagsman kan vinden.

terug naar boven

 

vrij 7 apr 2023: Hoofdstuk 3: Wie is die Haagsman?  open de tijdlijn

Gaandeweg dringt het tot me door dat dit best wel een vreemde situatie is. Iemand met precies dezelfde naam als ik, blijkt rond 1830 de dochter te zijn van een totslaafgemaakte vrouw in Suriname. Omdat het geen veel voorkomende achternaam is, denk ik: zou ik een afstammeling van haar kunnen zijn?
Dan blijkt dat ze op 14-jarige leeftijd stierf, geen kinderen had. Maar... ze had ook een broertje met deze achternaam. Die in 1838 uit de registers lijkt te zijn verdwenen. Stel dat hij door zijn vader naar Nederland is gehaald. Kreeg uiteindelijk kinderen met een witte Nederlandse vrouw. En dan, 6 generaties later, daar sta ik dan. Dan zou ik de afstammeling zijn van een zwarte, tot slaaf gemaakte vrouw, en van een witte man die waarschijnlijk voor het koloniale regime werkte.

Ik vind het een ongemakkelijke vraag: in hoeveel generaties wordt een zwarte huidskleur wit zoals de mijne? Ik wil niet verstrikt raken in fascistische omvolkingstheorieën. Ik vond een website over erfelijkheid, waarin staat dat huidskleur niet gemakkelijk te voorspellen is, en dat zelfs generaties later broers en zussen verschillende huidskleuren kunnen hebben.

Wat betreft de situatie zelf, het bleek eigenlijk heel gewoon te zijn: blanke Europese mannen die kinderen kregen met tot slaaf gemaakte gekleurde vrouwen. Dat lijkt ingewikkeld, als dat je achtergrond is. Maar laat ik niet op de zaken vooruitlopen: ten eerste is de kans heel groot dat Franciscus om andere redenen uit de boeken is verdwenen, en er zijn genoeg andere Haagsman-takken waaruit ik natuurlijk zou kunnen afstammen.

In 2008 had ik een expositie bij de huiskamer galerie van Alja Spaan in Alkmaar. Op de dag van de opening was ik wat vroeger, en Alja vertelde me dat mijn broer had gebeld om te zeggen dat hij ook zou komen. Nu zijn mijn familiecontacten niet zodanig om zo'n telefoontje logisch te laten zijn, en ik heb meerdere broers, en het bleek mijn broer Jan te zijn. Leuk, maar ik heb geen broer die Jan heet. Ik kende wel iemand anders die Jan heette, maar Alja wist zeker dat hij zei dat hij Haagsman heette. We waren dus best benieuwd wie ten tonele zou verschijnen.

tekst gaat door onder afbeelding

Foto door ? tijdens de opening, 2008, met vlnr Johanna Haagsman, Alja Spaan, ?, ?

Jan bleek geen onbekende broer te zijn, maar iemand die al langer onderzoek deed naar de Haagsman-familielijnen. Hij kwam samen met zijn zus, wiens naam ik ben vergeten (sorry) en zijn vrouw. Hij was mijn naam ergens tegengekomen, en ze vonden het een leuk toeval: zowel zijn zus als andere mensen uit zijn tak van de familie Haagsman waren creatief, en ik ook, dus leek het ze een leuk idee om kennis te maken . We hebben gelinkt via Linkedin. Ik nam later weer eens contact met hem op, en vroeg toen ook of hij nog bezig was met de genealogische ontdekkingen, maar hij gaf aan er niet meer bij betrokken te zijn. Hij was een beetje kortaf, en ik kende hem niet goed genoeg om door te gaan met onderzoeken. Misschien was er op dat moment een moeilijke situatie in zijn leven, misschien ook niet. Inmiddels heb ik geen Linkedin meer, en daarom is die contactlijn helaas gesloten.

Een paar jaar geleden besloot ik wat onderzoek te doen naar mijn moeders familielijn; ze komt uit Limburg, en ik kwam erachter dat die familie oorspronkelijk uit Drenthe komt, en waarschijnlijk vanwege werkgelegenheid naar Limburg trok, om te gaan werken in de mijnen. Interessant ook, maar niet relevant voor dit verhaal. Misschien duik ik daar later nog eens in.

Terug naar die Haagsman in Suriname.
Ik heb in de 'eigenaren' in sommige registers van slavernij en vrijgelatenen gezocht naar de naam Haagsman, maar vond daar niets. Ik twijfelde of ik het goed deed, dus ik bladerde er wat door bij de letter H, en deed een testje met een andere naam, en alles werkte en ik deed het goed: die naam was daar niet te vinden. Op een gegeven moment verloor ik uit het oog welke indexen ik al had doorzocht, dus ging ik systematischer te werk: via het index overzicht van het Nationaal Archief ging ik door alle relevante Surinaamse indexen. De derde (Suriname: Ambtenaren) gaf 1 resultaat:

Bron: Nationaal Archief

Het is de inventaris van het archief van het Ministerie van Koloniën, 1814-1849, en dan is het deze: "3599: Naamlijsten van ambtenaren in de kolonie Suriname, met klapper. 1820-1828". In de klapper voorin staat dat de naam W. Haagsman voor het eerst wordt genoemd in lijst 11, met potloodnummering 151.

tekst gaat door onder afbeelding
Bron: Nationaal Archief, zie het vorige screenshot voor verwijzingen

De lijst is de Nominative Staat der Bezoldigde Civile Ambtenaren in de kolonie Suriname over het Eerste kwartaal 1823. Hij staat geregistreerd als 'dienaar' en zijn loon bedroeg 1200 gulden per jaar. Onder het kopje 'Wijzigingen' staat dat hij is "benoemd bij besluit als hierboven van 19 november". "Zoals hierboven" verwijst naar andere opmerkingen van andere bedienden en verwijst naar het jaar 1822.
Ik vind hem ook op lijst 12 (2e kwartaal 1823), maar plotseling kom ik niet verder, en verdere pogingen om de lijsten vandaag door te nemen mislukken om mij onbekende redenen. Het lijkt mij in ieder geval duidelijk dat dit de vader van de kinderen moet zijn. Johanna is geboren rond 1823. Hopelijk kan ik die lijst vanavond of morgenochtend doorspitten. Het is zeer waarschijnlijk dat hij tot in ieder geval 1826 in die lijsten wordt vermeld, omdat Franciscus omstreeks 1827 is geboren.

Ik vraag me af of ik in een kadaster in Nederland een W. Haagsman kan vinden. Dat wordt lastig denk ik, want ik weet niet in welke stad hij geboren en/of getogen is.

(wordt vervolgd)

terug naar boven

 

zon 9 apr 2023: Hoofdstuk 4: Lijsten.   open de tijdlijn

Het werd een beetje moeilijk zoeken: elke keer werd ik uit het systeem gegooid, met vreemde foutmeldingen. Zoekt half Nederland en daarbuiten in exact hetzelfde register? Wordt mijn verhaal zoveel gelezen dat alles vastloopt en checkt iedereen nu die links? Moet ik voortaan 's nachts verder zoeken?:-)
Na een nachtje slapen kwam ik op het goede idee om eerst de adblocker uit te zetten. Dat helpt meteen al, al kan het ook zo zijn dat elke zoeker nu een paasbrunch heeft en het gewoon een heel rustig zoekmoment is. Ik ben in ieder geval meer te weten gekomen.

Gisteren had ik nog het een en ander geprobeerd en hoewel ik toen ook eruit werd gegooid, heb ik ook wat vooruitgang geboekt op die salarislijst. In ieder geval tot het laatste kwartaal van 1825 staat W. Haagsman nog op de lijst. Ik vond ook wat meer interessante informatie: hij werkte als 'dienaar der justitie' voor het Fiskalaat, oftewel de gevangenis. Ergens staat een notitie bij zijn naam en die van zijn directe collega's:
“Bij hunne aanstellingen ontvangen dezelve eene gratificatie van f 200,- Sur. 1Ct, respectievelijk voor kleding & Equipement; hen is voorts toegelegd een militair rantsoen in natura.”
Dus volgens mij was hij gevangenbewaarder.

Omdat ik in het Nationaal Archief niet verder kwam, ben ik op zoek gegaan naar scheepsbrieven. Ik was al eerder een scheepsrol tegengekomen, dus ik dacht/hoopte verder te komen met zoiets als een passagierslijst. Wanneer kwam hij aan, stond daar zijn geboortejaar of geboorteplaats, ging hij terug naar Nederland? Ik weet natuurlijk niets van dit soort dingen. Maar gek genoeg vond ik bij mijn eerste zoektocht meteen een link naar informatie over schepen die van Amsterdam naar Suriname varen. Van daaruit kwam ik bij de monsterrollen, maar er staan geen passagiers op de lijst, alleen de bemanning. Toen belandde ik ineens in een archief van de gemeente Amsterdam, waar tot mijn verbazing nogal wat Haagsmans in staan, en hoe ik ook zocht, ik vond 1 Willem Haagsman, die al in 1789 was overleden. Daar kwam ik niet veel verder mee.

Verder zoekende naar passagierslijsten Amsterdam Suriname, vond ik deze link naar Passagierslijsten.pdf van de stichting voor Surinaamse genealogie, ik citeer hieruit:

"In een genealogische zoektocht kan het soms heel belangrijk zijn om te achterhalen wanneer en vanuit welk land een bepaalde voorouder zich in Suriname gevestigd heeft, of wanneer en naar welk land hij of zij uit Suriname vertrokken is. Dergelijke informatie, in de vorm van vermeldingen van aangekomen en vertrokken schepen en hun passagiers, is wel te vinden, maar verspreid over diverse bronnen en onvolledig. Hierbij moet bovendien bedacht worden dat een vermelding van vertrek of aankomst nog niet bewijst dat betrokkene dan voor het eerst in Suriname aankomt of definitief vertrekt. Het kan ook zijn dat slechts een korte (retour)reis gemaakt wordt."

In hetzelfde document vind ik de link naar de lijst 'Vertrokken uit Nederland naar Suriname, 1818-1823': In Nederland opgestelde lijsten met passagiers naar Suriname in de periode 1818-1823 bevinden zich in het archief van het Ministerie van Koloniën 1814 -1850 ( 2.10.01), inventarisnummer 3600, Lijsten met namen van passagiers aan boord van schepen naar Suriname 1818-1823.
HOERA, dacht ik, maar toen ik er vanmorgen eindelijk in kon kijken, bleek dat er maar 1 lijst was uit 1822 (het jaar dat W. Haagsman werd benoemd), op pagina 139 van de 140... en geen W. Haagsman te vinden. In de index vond ik nog een lijst: 3601: Lijsten van personen van Europese afkomst, overleden in de Surinaamse kolonie, febr.1816 - June 1829. Ik herinnerde me de tunnelvisie-mantra (Keep All Roads Open), ik besloot ernaar te kijken. Gelukkig heeft deze lijst een duidelijke hit, waarin ik op pagina 7 helaas de naam Haagsman, W. vond met een verwijzing naar lijst 39. En ja... op 11 april 1825 wordt vermeld dat Willem Haagsman stierf op de leeftijd van 34 jaar oud (hij is dus geboren rond 1791). En dat hij christen was. Maar dat is alles.
Omdat ik nu in de lijsten lijk te kunnen komen, ga ik voor de zekerheid nog even terug naar de beloningslijsten. Na de lijst van 1825 komt zijn naam inderdaad niet meer voor onder het kopje Fiskalaat. Ook zijn collega J. Zevenbergen, wiens overlijden vermeld stond op die lijst van 1825 ('overleden op 21 maart 1825') komt niet meer voor op de lijst. Je zou bijna denken dat ze aan dezelfde oorzaak zijn overleden. Ziekte, een 'beroepsongeval'? Daar zullen we nooit achter komen.
Wat mij opviel in de lijst:
Op lijst 13 werd W. ineens genoteerd als W. Hageman... en daar moest ik zo om lachen, want als er één grote rode kabel door mijn leven loopt, dan is het die van mensen die de naam Haagsman verkeerd spellen: Haaksman, Haagmans , Hagemans, Haaxman. Ik werd een keer gebeld door een organisatie: "Spreek ik mevrouw Haakmans?". Ik: "Nee, je hebt duidelijk het verkeerde nummer." Tien minuten later belden ze weer, dit keer met de juiste naam. Ik vind het heel grappig dat dat in 1823 al een ding was: hoeveel Haagsmans gezichten hebben zich hierdoor duidelijk niet geamuseerd getoond :-D.

Maar Willems dood in 1825 roept meteen de vraag op: hoe zit het met de kleine Franciscus Haagsman? Volgens de boeken zou hij in 1830 3 jaar oud zijn geweest. We weten nu dat veel data niet werden beschreven, ook geboortedata, en ook dat er vaak maanden zaten tussen bijvoorbeeld een geboorte en de aantekening, dus daar kan veel speling in zitten. Omdat de moeder voor de inschrijving in de registers in 1830 was overleden, hebben ze mogelijk de leeftijd van de kinderen geschat. Ik wil proberen te achterhalen wat er met Francis is gebeurd.

(wordt vervolgd)

terug naar boven

 

zon 16 apr 2023: Hoofdstuk 5: Veel te zoeken.  open de tijdlijn

De afgelopen dagen had ik wat andere, meer technische zaakjes af te handelen, en daardoor raakte ik een paar files kwijt. Waaronder deze pagina.... heel handig, ik had 'm alleen nog in het Engels, dus moest ik die als de wiedeweerga weer terug naar het Nederlands vertalen. Zucht! Maar goed, mocht sommig taalgebruik wat krom overkomen, dan weet je hoe het komt. Hopelijk gaat het vanaf nu weer wat beter allemaal.

De zoektocht raakte dus ook even in de verdrukking. En dat terwijl het nu ook wat ingewikkelder wordt: Willem is dood, Johanna ook, en Franciscus lijkt verdwenen. Hoe verder?
Even pas op de plaats dus, en kijken wat de precieze vragen nu zijn, en hoe ik dat misschien zal kunnen vinden.

Ik heb het per persoon op een rijtje gezet:
Franciscus Haagsman geboren in 1826/1827, bij de register-scan van 1830-1838 staat dat hij is uitgeschreven, maar dat staat niet in het register zelf. Bleek dat dat een keuze is geweest bij het beschrijven van de registers:
"Omdat het niet bekend is op welke datum iemand werd overgeschreven in de nieuwe serie, hebben we dit opgelost door het startjaar van de nieuwe serie als mutatiedatum te nemen: 1830, 1838, 1848 of 1851."
Franciscus zou dan dus in de nieuwe serie moeten staan. Alleen: daar zag ik wel een aantal Franciscussen, maar geen Haagsman. Dat zou ik verder kunnen nagaan, kijken of er een link is met een leeftijdsvermelding in het nieuwe register.

Willem en Betje van Reijke zou ik ook nog naar kunnen zoeken, misschien dat dat weer wat nieuwe feiten of ideeën oplevert.

Willem Haagsman is misschien toch een verre verwant van mij, dat is ook wel interessant om te achterhalen. Hij is geboren rond 1791. Inmiddels heb ik mij ingeschreven bij MyHeritage, maar ik had nog geen tijd dit verder uit te diepen. Wel zag ik dat de 'Smart Matches' die ik in de gauwigheid had geaccepteerd, niet allemaal even smart waren... het systeem is niet waterdicht. Ook heb ik - en dat vind ik wel echt spannend - een DNA kit aangeschaft, die ik komende week terugstuur. Voor het verhaal hoop ik dat daar iets heel interessants uit komt natuurlijk; dat ik opeens van een geheel andere familie blijk af te stammen, zo'n soort dramatische wending.

Zwantje van S. Sarqui geboren Jona heb ik deze week proberen op te speuren, maar niets gevonden. Ik moet wel zeggen, dat ik vrij haastig heb gedaan, dus misschien heb ik opties over het hoofd gezien. Het zou ook nog kunnen, dat ze Zwaantje werd genoemd; geen van beiden vond ik terug. Opmerking in de zoekhulp van de Slavenregisters: "de oudste serie slavenregisters uit 1826-1830 ontbreekt volledig." Als ze al in 1830 als overleden staat geboekt, is het dus ook logisch dat ze niet meer te vinden is, lijkt me. Ik zou nog kunnen zoeken op de naam S. Sarqui.

Elisabeth is, hoewel ze dan niet de achternaam Haagsman heeft, toch ook interessant. Nu blijken er vele Elisabeths te zijn vermeld in de registers, ook bijvoorbeeld in het manumissie-register, waarin de vrijgemaakte personen staan vermeld. Ook daar moet ik verder naar zoeken; even snel gekeken, en vond ik een mogelijke kandidaat, die in 1863 als 50 jaar oud werd vermeld (volgens het 1830 register zou ze dan 48 zijn geweest).

Ik wil ook een tijdlijn maken, waarin dit allemaal in één oogopslag zichtbaar zou moeten zijn. Ik heb wel iets op schrift, maar dat is wat rommelig, en ik weet nog niet hoe dat op een nette manier hier op de website te krijgen.

Veel te doen dus, en ik hoop de komende week meer te weten te komen.

terug naar boven

 

woe 19 apr 2023: Hoofdstuk 6: Tijdlijn.  open de tijdlijn

Dit is natuurlijk wel wat klein, en onhandig als je steeds heen en weer moet scrollen. Dus heb ik een aparte pagina aangemaakt, die je in ander scherm geopend kunt houden. De link hiernaar staat nu bij ieder hoofdstuk bovenaan, wel zo makkelijk. Zie het gele vlakje naast de titel.

 

vr 21 apr 2023: Hoofdstuk 7: De straatvoogden.  open de tijdlijn

Het lijkt me handig, om te kijken eerst naar de voogden. Want in mijn pogingen de familieleden van Johanna te vinden, stuitte ik vooral op veel dezelfde namen, met allemaal andere eigenaren (excusez le mot, maar het blijft een kutwoord in deze context). Maar de namen van Willem en Betje van Reijke kwam ik daar niet tegen. In eerdere losse flodderpogingen zag ik het e.e.a. over hen, en ik heb het idee dat in ieder geval Willem al vrij kort na het begin? van zijn voogdijschap over deze kinderen, kwam te overlijden. Nu kan het zijn dat ze automatisch werden overerfd door Betje, maar het kan ook dat ze ofwel meteen naar een andere eigenaar zijn gegaan, of misschien is Betje ook wel kort daarop overleden. Als ik weet naar welke eigenaar/eigenaren zij zijn overgebracht, dan is het misschien later makkelijker zoeken.

In 1830 kwamen de kinderen onder hun voogdij. Dan moeten deze mensen toch minstens 20 jaar oud geweest zijn (meer waarschijnlijk waren ze ouder), dus geboren vóór 1810. Over mannen is uit die tijd meestal meer bekend, dus laat ik zoeken op Willem van Reijke.

In 'Slavenregisters 1851-1863 particuliere slaven van Francois Gaspard Caupain' vind ik informatie die misschien op hem van toepassing is. Iets naar beneden scrollend, is er een deel dat over de familie Reijke of Reyke gaat. Het gaat bijvoorbeeld over de panden Saramaccastraat E.54 en E.42 die in zijn bezit waren. Ook wordt er melding gemaakt van dat hij vermoedelijk getrouwd was met de vrije zwarte vrouw Elisabeth Willem Carolina Reijke. Het lijkt me heel erg logisch dat dat Betje is.

Terwijl ik zit rond te neuzen in de online archieven van het Nationaal Archief, vind ik en passant de "Alfabetische naamlijst van personen die tot 'straatvoogd' over slavenkinderen zijn benoemd 1825-1840".

tekst gaat door onder afbeelding
Bron: Nationaal Archief, toegang 1.05.08.01, inventarisnr 624.

Het brengt me alleen nog méér verwarring.
Ik ga op de gok naar pagina 100 (voor de letter R) en kom tot mijn grote verbazing ende genoegen meteen uit op de pagina met de naam van Reyke.
1826 – Reyke – Bea? Namen der slaafs: Sipora? Elisabeth of ? Cicoeba?, Jacques, Frans of Franciscus Hageman & Eduard – aangesteld bij resolutie van 30 mei 1825.
Bij andere ingangen zie ik dat er soms dingen later bij waren geschreven, mét datum. Eduard (zoon van Elisabeth) was volgens het andere register pas iin 1837 geboren, en dat is hier niet vermeld. Waar was Johanna? En kan ik hieruit opmaken dat Zwantje ook in 1825 overleden is? Maar hoe kan Franciscus dan in 1827 alsnog geboren zijn? Of werden de kinderen al voogdij gezet na het overlijden van Willem? Ik denk niet dat ik daar nog achter ga komen, dus tot nu laat ik Franciscus' geboortejaar nog even als ongeveer 1826/1827 staan.

Wat me wél verder zou helpen, is te weten te komen, naar welke voogd of eigenaar de kinderen na het overlijden van Willem Reijke gingen. En dan met name Franciscus natuurlijk, omdat die officieel toch de naam Haagsman had - die hier ook weer verbasterd was tot Hageman........
- insert de Universal Haagsman Eyeroll -

Wat was een straatvoogd eigenlijk?
In een stuk over een andere straatvoogd lees ik dit: "Hij fungeerde als straatvoogd voor slaven die geen eigenaar meer hadden, bijvoorbeeld omdat ze deel uitmaakten van de “boedel” van overleden eigenaren. Ze stonden nadien bekend als ‘piki nyan’, mensen die moesten hosselen voor hun inkomen. De straatvoogden konden van inkomsten die ze verwierven hun manumissie financieren." (manumissie is de juridische term voor het volgens bepaalde rechtsregels vrijgeven van een totslaafgemaakte.)
Meer informatie vond ik in "De vrije gekleurde en zwarte bevolking van Paramaribo, 1762-1863" door Wim Hoogbergen & Okke ten Hove (Bron: OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 20, 2001, via DBNL). Bijvoorbeeld: "Er is een verschil tussen een eigenaar van een slaaf en een vrijlater. Een vrijlater kon ook een andere persoon zijn (bijvoorbeeld: een straatvoogd, een curator of een executeur)."

In dat stuk staat ook, dat best veel van de eigenaren gekleurde mensen waren; de informatie die ik over Willem van Reijke op de SurinaamseGenealogie site vond, geeft dat inderdaad ook aan wat betreft dhr. van Reijke. Volgens deze informatie, was in 1818 een jonge, gekleurde man vrijgemaakt met de slavennaam Willem. De eigenaar was W. Reyke, en de jongeman kreeg de naam Johannes Wilhelmus van Reyke. Hier vond ik op een andere site dezelfde informatie over, maar de scan daarvan is niet te vinden, hoewel er wel een verwijzing naar staat.

In 1826 bracht deze, waarschijnlijk dan ook genoemde Willem van Reijke een 5 jarig kind naar het graf, zoon van de vrije, gekleurde vrouw Maria Helena Harris. Iets verder staat dat gevonden is, dat Willem Reyke had at least one child with:
Maria Johanna Reyke
Betje van Willem van Reyke
Louisa van Willem Reyke
Maria Helena Harris.
Maar, gaat dat dan over nog de eigenaar W. Reyke, of over de vrijgemaakte Willem (van) Reyke. En maakt dat voor mij iets uit? Als ik het goed heb, zou ik toch weer in de manumissieregisters moeten duiken, en dan misschien zoeken op meerdere Reijke/Reyke varianten. Then again: heeft dat zin? Als de straatvoogd Willem van Reijke die ik zoek, overleden is, kan hij ook niemand meer vrijlaten. Toch ga ik nog eens verder zoeken in het register "Suriname: Vrijgelaten slaven en hun eigenaren (manumissies), Periode: 1832 - 1863", wie weet wat ik weer tegenkom.

terug naar boven

 

ma 24 april 2023: Hoofdstuk 8: 15 Franciscussen.  open de tijdlijn

Het leek mij logisch, dat na Willem Reyke's dood, de kinderen die zij onder voogdij hadden, naar zijn vrouw, Betje, zouden overgaan. Via de link over de woning op de Saramaccastraat vond ik in het Nationaal Archief deze pagina uit het Wijkregister 1841, met de inwonenden van nr. 42 aldaar:



Zij woonde daar met haar dochters Anna Margaretha Clasina en Hendrina Christina Anthoinette (namen veranderen nogal eens hier en daar, dus niet helemaal zeker van of deze precies kloppen). En stel dat Betje overlijdt, wie erft dan haar totslaafgemaakten? Waarschijnlijk dan toch haar dochters. Dus zoek ik nog eens in de registers, weer op de naam Reijke, en kijk dan bij Anna Marga Clasina:



Alleen al hier zie je meteen dat de namen van de moeders niet corresponderen. Ik heb alles bekeken, en kan geen enkel aanknopingspunt vinden.
Wat ik me wel opeens realiseer: ik vroeg me af, waarom er zo'n verwarring is over Willem (van) Reijke/Reyke. Maar dat komt (bij mij althans) waarschijnlijk door de schrijfwijze van Betje van Reijke. Dat is eigenlijk: Betje van Willem Reijke. En Willem is gewoon dus Willem Reijke, die ook soms als Reyke gespeld wordt.

Echt verder komen lukt niet zo.
Dus laat ik kijken of ik verder kom met Franciscus.
Geboren in 1826/1827, overgeschreven naar een nieuw register in 1838. Althans, daar gaat men vanuit, omdat de mutatie van wanneer hij dan is overgeschreven, niet vermeldt is in het oude register. Vandaar dat ze dat en masse op 1838 hebben gezet, toen de nieuwe registers kwamen. Echter, de naam Haagsman is verdwenen, de enige Haagsman in alle slavernij/manumissie registers is die van de eerste scan die ik vond. Ik had dus bedacht, om dan te kijken of ik een match kan vinden tussen de Franciscussen die er wél in staan, qua leeftijd. Het is ook een gok, maar ik moet toch iets.

In 1838 was hij circa 12 jaar, volgens het register eerder 11.
In het register 1838-1848 vind ik 15 Franciscussen... waarvan 7 met de fixed datum 1838. Daar zou hij dan één van moeten zijn, maar voor de 'zekerheid' ga ik toch maar het hele rijtje af. Voor mijn gemak zette ik ze zelfs in een spreadsheet. Maar helaas. Er staan geen geboortejaren meer vermeldt. Ik denk, dat ik toch moet concluderen helaas, dat de zoektocht hier eindigt, voor wat betreft Franciscus en zijn familieleden. Het lijkt erop, dat hem zijn achternaam Haagsman ontnomen is. Of er ontbreken gegevens in de boeken... ik heb geen idee. Ik vind het jammer, want ik had gehoopt toch iets meer over hem te weten te komen. Misschien ook wel, om op die manier Johanna dan toch ook wat meer een plekje te kunnen geven.

Nou is de zoektocht nog niet helemaal ten einde. Want: Willem Haagsman. Ben ik op één of andere manier misschien verwant aan hem?
Ik heb me laatst ingeschreven bij MyHeritage. Met enigszins twijfels over privacy issues. Maar ik besefte wel, dat als ik echt al die dingen wil proberen uit te vogelen, ik dieper zal moeten graven, en dan is dat wel een goede plek (denk ik). Dus heb ik verleden week mijn DNA opgestuurd, en als het goed is (ik hoop het!) krijg ik over enige tijd inzicht in mijn voorouders. Ondertussen was ik al begonnen met een stamboom aldaar op te bouwen, dus daar ga ik vanaf deze week verder mee op onderzoek. Ik zou het heel bijzonder vinden, als ik op enigerlei wijze verwant ben aan Willem, en daarmee dan toch ook aan Johanna.

En mocht ook dat spoor doodlopen, dan is het toch ook mooi, dat ik wat meer over ons slavernijverleden te weten ben gekomen, en dat hopelijk hierdoor ook een paar lezers meer interesse hebben gekregen in onze geschiedenis, die tot op de dag van vandaag natuurlijk doorwerkt in hoe wij met allerlei dingen omgaan. Vandaag heb ik in de Black Archives loge in de bieb staan neuzen, en vond het boek 'Wij slaven van Suriname' van Anton de Kom. Volgens mij kon je dit boek een paar jaar geleden gratis ophalen, maar ben ik dat toen helemaal vergeten. Gelukkig heb ik het alsnog kunnen lenen nu. (overigens wel apart: het exemplaar dat nu wel in mijn eigen gegevens op mijn leenlijst staat, is nergens in de catalogus aanwezig.)

(wordt vervolgd)

terug naar boven

 

do 4 mei 2023: Hoofdstuk 9: Dit komt wel heel dichtbij!  open de tijdlijn

MyHeritage: ik heb me daar een maand geleden ingeschreven, en een poging tot een begin van een stamboom gemaakt, en kreeg toen opeens allerlei zogenaamde 'Smart Matches' meldingen. Dat zijn er inmiddels zoveel, dat je daar een werkweek aan hebt om dat in te klaren. En ik blijf me maar afvragen: hoe weet ik nou wiens informatie klopt? Moet ik dat dan zelf allemaal gaan verifiëren? Dat is niet te doen. Heb net een uur of twee van alles bevestigd of juist gedeletetetet en het is een vreemd gedoe. Ondertussen probeer ik mijn doel: 'Is Willem Haagsman familie van mij?' te blijven voor ogen houden, en dat is niet gemakkelijk.

Ten eerste omdat ik nu met de stamboom gekomen ben tot ene Jan geboren in 1779, en Willem waarschijnlijk in 1791. Dus zijn vader is het sowieso niet. Maar ik heb nog geen andere gegevens gevonden, zoals van broers. Het zouden broers kunnen zijn. Of neven. Ik vond wat Willems met links naar Family Search, dus ook daar een account aangemaakt, maar de geboortejaren klopten niet, of waren verwijderd. Eén Willem was wel heel bijzonder: geboren in 1850, en gedoopt in 1750. Dat kun je toch wel een vooruitziende blik noemen. Nu moet ik dus verder zoeken op de Jan, die geboren is in Buren in 1779. Wie weet vind ik iets over hem.


De Gerrit Haagsman rechtsonder is mijn opa. De Jan Haagsman linksboven is de Jan waarop ik verder moet zoeken.

Wat ook redelijk apart te noemen is, is dat ik tussen al die Matches opeens één vond aangaande mijn eigen vader, die overleed in 2016. Geboortedatum klopt, overlijden heeft ook het juiste jaar. En het verwijst naar een klein stamboompje, dat misschien net ontsproten is, de maker daarvan met een geheel andere achternaam. Dat laatste is trouwens niet heel vreemd, dat zie ik bij alles. Er zijn natuurlijk altijd aangetrouwden en verre verwanten die ergens beginnen. Ik ken het systeem ook nog niet zo goed, misschien krijg ik ook dingen niet te zien, ik weet het niet. Maar op het eerste oog lijkt het nu, dat mijn vader een relatie had met iemand anders dan mijn moeder (ook niet zeker, er staat geen naam), en dat daar dan een kind uit is voortgekomen. Nu zijn er allerlei vreemde dingen gebeurd in mijn familie, dus als dit zo zou zijn, zou het mij niet verbazen. Ik googelde op de naam van de stamboommaakster, dat is een vrij jong iemand. Haar achternaam is ook niet veel voorkomend, en in de G.search results van de afbeeldingen, zag ik ook een foto van een vrouw met dezelfde achternaam, ze lijkt ongeveer mijn leeftijd. Dat zou haar moeder kunnen zijn; misschien is ze op zoek voor haar moeder? Het vreemde was wel: ze deed me heel erg aan mijn zus denken...

Daarnaast is het ook gekkig, dat ik Smart Matches krijg van mijn zwager, de man van mijn zus, terwijl ik geen contact heb met mijn familie, behalve heel af en toe met mijn middelste broer. Ook niet met mijn zus dus. Dat gaat natuurlijk geheel automatisch, ik neem aan dat hij alleen bericht krijgt zodra ik iets bevestig dan wel afwijs. Soms denk ik weleens: waarom kom ik toch uit zo'n rare familie? Voor alle duidelijkheid: mijn familie vindt mij de rare (dat is mijn aanname, althans). Op dit moment heb ik al 3x 3 zinnen weggehaald, omdat ik denk dat ik dat nu beter niet kan schrijven. Wat voor een autofictografie niet best is: ik zou alles moeten schrijven, zeker nu toch niemand meer naar me omkijkt. (ik hoor ze nu in koor roepen: ja dat is toch je eigen schuld! jij wilde toch niet meer!). [noot: blijven deze zinnen staan?]

Ondertussen kreeg ik ook een email van MyHeritage: mijn DNA is gearriveerd en wordt nu onderzocht. Met een prangende vraag: of ik heel toevallig ook niet - als we dan toch bezig zijn - mijn genetische ziekteverloopkansen zou willen weten, want dat is toch handig. Ik heb dat maar genegeerd. Ik bedoel: ik ben al 60, heb al meerdere ziektes waaraan niet veel te doen is, mijn kind heeft zelf nu al twee kinderen; ik weet niet of dat allemaal wel zo welkom is. Het is ook niet waar ik mee bezig ben, dus het lijkt me niet verstandig. Plus ik moest ook veel geld extra dokken daarvoor, er zit toch echt een duidelijke einde aan mijn (vakantie)geld.

U ziet: afleiding overal. En wat als de uitslag er is binnenkort? Krijg ik er nog meer familie bij? Raak ik er kwijt? Mijn god, waar ben ik aan begonnen?
Hoe dan ook, uiteindelijk in den hele verre beginne, zijn we allemaal familie van elkaar. Gezellig! #kringverjaardag

(wordt vervolgd)

terug naar boven

 

vr 5 mei 2023: Hoofdstuk 10:   Spelden in hooibergen.open de tijdlijn

Jammer wel, dat Johanna, de persoon waarvoor mijn zoektocht toch bedoeld was, steeds verder uit beeld lijkt te raken. Ze zit ergens in mijn achterhoofd stil te wachten, en ik denk regelmatig aan haar. Ik hoop natuurlijk dat ik Willem kan vinden, hoewel dat een speld in een hooiberg lijkt momenteel. En als ik hem vind, kom ik misschien dan toch ook weer wat dichter bij Johanna. Geen idee, nu.

Laat ik verder zoeken naar Jan Haagsman. Geboren in Buren in 1779, overleden in 1857 te Lienden.
Het leek me slim eerst maar eens te googlen, en als eerste vind ik een link naar Family Search, waar duidelijk wordt dat zijn vader Dirk Haagsman is. Deze Dirk is geboren in 1760 te Buren. Had deze meer kinderen? Ja, maar geen Willem, wel een Anthonie rond 1790 geboren. De link naar siblings werkt niet. Er staat wel een melding, dat er meer dan 3 jaar tussen twee kinderen is, en dat dat kan betekenen dat er gegevens van een ander kind ontbreken.
Een andere link leidt mij naar het Regionaal Archief Rivierenland, waar een aantal pagina's Haagsmannen vandaan blijkt te komen. Helaas geen Willem met passende datums.

Dan maar even Dirk toevoegen aan mijn stamboom in MyHeritage, en meteen poppen er een aantal Smart Matches up. Hij blijkt geboren op 1 jan 1762, was landbouwer en ging dood op 27 april 1808. Nu is er een andere stamboommaker die daarmee bezig lijkt te zijn (geweest?), maar die heeft allerlei dingen op privé. Misschien omdat ze nog niet geverifieerd zijn?

Op MyHeritage zoek ik nog eens op Willem Haagsman, nu met geboortejaar 1792, en vind een match met een record van de Staatse legerofficieren en manschappen:



Heel leuk dat ik dit aan mijn stamboom kan toevoegen, maar ik heb Willem nog niet eens gevonden, laat staan dat ie in mijn stamboom staat. Ook kan ik nergens zien, welke jaartallen er aan deze Willem zijn verbonden. Misschien is het een hele andere Willem. Het zou wel heel logisch zijn: dat hij eerst in het leger zat, en daarna naar Suriname ging om daar als justitieel medewerker te gaan werken. Dus snel op zoek naar de jaartallen!

Na wat heen en weer gezoek, kom ik op de index:
Landmacht: Officieren, Onderofficieren en Manschappen (Staatse Militairen).
Ik besluit een poging te wagen en typ Willem Haagsman in, en yes, hij staat er in! Mijn hart maakte hierbij een klein vreugdesprongetje - ken je dat gevoel? grappig en bijzonder hoe zoiets kleins je zo'n gevoel kan geven. Snel klikkerdeklik ik verder en.... oooooooooooooooooooooooo helaas. Het blijkt te gaan over de periode 1707 -1795; in 1795 was hij 4 of 5... . Verder kijken gaat niet, het kan alleen op afspraak worden ingezien, of ik kan scans bestellen, en dat is een dure grap (langsgaan ook trouwens). Maar hij valt onder Toegang 1.01.19 Inventaris van het archief van de Raad van State, (1574) 1581-1795 (1801), Inventarisnummer 1952, Het regiment infanterie van kolonel O.W. van den Bergh, later F. de Drevon, 1707-1771. Dus dat kan hem niet zijn. Waarschijnlijk had ik er ook niets aan gehad, aangezien er geen geboortedata bij staan, alleen het jaar van indiensttreding en ontslag.

Enigszins doelloos zoek ik rond, en vraag me af of ik het misschien in een gemeentearchief kan vinden; het enige probleem is dan: wélke gemeente? Via een archief van Buren kom ik bij een genealogiesite in de Betuwe en daar staat het volgende:

Nu is volgens de laatste gegevens slechts 20% van de Nederlandse archiefinhoud gedigitaliseerd (eind 2022). Handig om te weten waar en hoe je moet onderzoeken.
Rond ongeveer het jaar 1810 werd er een Burgerlijke Stand ingevoerd. En die Burgerlijke Stand is inmiddels al aardig digitaal doorzoekbaar gemaakt.

Dat betekent dat de kans erg klein is, misschien wel nul, dat er ergens een record te vinden is van de geboorte van Willem, zijn ouders en verdere familie. Maar: hoe weten andere mensen dan die gegevens van hun voorouders van vóór 1810 te vinden? En deze vraag stellen betekent, dat ik mij verder dien onder te dompelen in de edele kunst der genealogie.

(wordt vervolgd)

terug naar boven

 

di 16 mei 2023: Hoofdstuk 11:   Gruweldaden.open de tijdlijn

Momenteel worstel ik met van alles, en om het hoofd enigszins boven water te houden, zoek ik afleiding. Daar zijn allerlei verslavende middelen voor te vinden, één daarvan is het binge-watchen van allerhande series via menige streamingdienst. Ik heb al jaren geen teevee, maar streamen doe ik hopsakee! fijn op mijn 2e hands laptop, dat gaat prima; ik heb geen muurverslindende interieurverpestende schermen nodig. Je kunt daar van alles van vinden, maar het helpt me om mijn gedachten van vervelende dingen weg te houden. En ik merk dat het echt wel verslavend is: jezelf even helemaal in een verhaal onderdompelen is gewoon heel prettig.
Nadeel van al dat bingen, dat ik overigens wel alleen 's avonds doe, als ik moe ben, is dat ik minder tijd heb om te lezen. Dat lukt dan soms een uurtje, bij het ontbijt, of tussendoor, of eind van de middag even, en soms zelfs 's avonds. Ik lees altijd meerdere boeken 'tegelijk', dus dan lijkt het ook niet echt op te schieten. Zo ben ik dan nu eindelijk in Anton de Kom's 'Wij slaven van Suriname' begonnen. Het is een heel heftig boek, met de beschrijvingen van alle wrede gruwelijkheden - het is noodzakelijk, men móet weten wat er gebeurd is.

Op pagina 45 stuitte ik op deze passage:

“Om de blanken in de stad de onaangename karwei van een dergelijke tuchtiging te besparen, kon men in Paramaribo de slaaf overleveren aan de cipier van het fort Zeelandia, die zich met zijn handlangers speciaal in dit vak getraind had, en tegen een behoorlijke fooi zich gaarne wat extra moeite getroostte.”

De beschrijving van de tuchtiging zal ik achterwege laten, het betreft de beruchte 'Spaanse bok', lees het boek of googlet. Er staan nog vele, vele andere in het boek beschreven, en ik schaam me plaatsvervangend om een witte persoon, of überhaupt een mens te zijn. Waarom ik dit hier met name plaats, is de link met Willem Haagsman. Hij was tenslotte 'dienaar der justitie' bij het Fiskalaat, oftewel gevangenbewaarder/cipier, en het zou mij niet verbazen als dat bij Paramaribo was, en dus Fort Zeelandia. Nu is de beschrijving hierboven van een eerdere periode dan dat hij daar werkte. En ik heb nog niet het hele boek gelezen. Maar even bladerende, krijg ik de indruk dat het later niet beter was. Dat zou kunnen betekenen, dat mijn (mogelijke) familielid ook aan dit soort walgelijke martelpraktijken heeft meegewerkt. Hoeft niet, maar de kans is vrij groot.
Het is een heel naar idee, vooral ook omdat het eigenlijk helemaal niet zo lang geleden is. Ik ben zelf nu net 60 geworden. En die 60 jaar ging voorbij in een scheet, dus 1830 is slechts 3 scheten terug in de tijd. Dat is niets. En ongeacht of die man nou familie van me is of niet, wat maakt het uit. Het is gewoon zo kut, hoe mensen zijn mishandeld, en op zo grote schaal. En dat deze grootschalige ontmenselijking vanwege een andere huidskleur zo kort geleden nog 'normaal' werd gevonden. Hoe kan daar géén link met huidige racistische manieren van doen en denken zijn? Het lijkt mij dan logisch, dat de benoeming dat slavernij een misdrijf tegen de menselijkheid is, ook een juridische of wettelijke onderbouwing krijgt. En fuck Rutte (maar dat sowieso).
Verder zoeken op Willem heeft me ook nog niets opgeleverd.
Een goed startpunt is de site Wie Was Wie, met allerlei informatie over welke bronnen je bij je zoektocht kunt gebruiken. Omdat vóór 1810 er geen Burgerlijke Stand was, moet je voor geboortegegevens etc in de DTB registers duiken, dat zijn de kerkelijke registers met informatie over doop, trouwen, begraven. Ook die zijn niet compleet natuurlijk, ik las ergens dat er nog honderden registers bij dominees in de kast staan weg te kwijnen.
Nou weet ik niet welk geloof de familie van Willem aanhing, én ik weet niet uit welke regio hij kwam, maar via OpenArch.nl kun je in die registers zoeken. Helaas, ook daar kwam niets uit. Al staan er meerdere Willems in, ze zijn allemaal van een andere leeftijd/periode. Ook gezocht op meerdere naamsvarianten: niente. Ik had het natuurlijk niet voor niets over spelden en hooibergen.

Mijn conclusie voor wat betreft de familie van Johanna Haagsman moet dan helaas luiden: ik kan ze niet vinden. Misschien dat ik Willem nog ooit terugvindt via MyHeritage, waar ik nog bezig ben met de stambomen. Wie weet, als ik via allerlei takken verder graaf.
Ondertussen heb ik de DNA uitslag binnengekregen. Ik wil het heel graag bekijken en delen, maar heb ook vele andere dingen te doen, dus dat komt in het volgende hoofdstuk.

(wordt vervolgd)

terug naar boven

 

do 26 mei 2023: Hoofdstuk 12: DNA.  .open de tijdlijn

Inmiddels heb ik in alle rust de DNA resultaten bekeken…. Spannend toch wel, want wie weet wat voor onvermoede geheimen ten tonele zullen verschijnen.
Tot nu toe: niet veel.
Er zijn duidelijk niet veel mensen in mijn directe familie die hun DNA via MyHeritage beschikbaar hebben gesteld, en dus heb ik weinig directe matches. Uiteindelijk zit er daarachter wel een hele sliert van verre verwanten, dus saai is het niet. Een hele trits aan achternamen waarmee ik in verband sta, wordt aan me voorgelegd.

Wel kreeg ik weer wat verdere Haagsman-matches, waarvan 1 tak naar een Willem voerde, maar dat bleek dezelfde die ik al eerder vond, en waar ik niet mee verder kwam. Qua etniciteit blijk ik grotendeels Nederlands, van vooral Friese, Drentse en Overijsselse afkomst, gemengd met Zuidhollandse. En dan nog een klein deel Scandinavisch bloed.
Er is ook een kaart waarin het aantal verre verwanten in landen ter wereld staat aangegeven. In Nederland, VS en Alaska zijn de meesten van hen gevestigd, dan West-Europa en Canada, met nog iets minder Brazilië en Zuid-Afrika, en uitloop naar omringende regio’s.

Ik voel me heel erg wit nu :-| , als ik tenminste on topic blijf, en kijk naar de reden en het begin van deze hele zoektocht. Is dat dan erg, wit zijn? Op zich niet, het is zoals het is, en het hangt ervan af hoe je jezelf gedraagt, maar ik vind het wel heftig om te beseffen hoeveel leed mijn voorouders andere mensen hebben aangedaan. Natuurlijk, ik heb geen directe link met mijn familie kunnen aantreffen, wat betreft enig financieel of ander voordeel van slavernij. Maar als ik het grotere plaatje bekijk, zit dat weer anders. Ik vind het wel wat ingewikkeld; ik weet niet of het een schaamte- of schuldgevoel is, plaatsvervangende schaamte is waarschijnlijk het meest passende begrip voor wat ik voel hierbij.

Er was nog een vreemde match met iemand, waar ik al eerder iets over schreef, maar die kan ik niet meer terugvinden. Waarschijnlijk nadat ik bevestigde, heeft die persoon het verwijderd. Ik heb geen idee. Jammer wel, want ik was heel benieuwd hoe die persoon een link met mijn vader kan hebben. Ik had er een screenshot van gemaakt, maar ben die ook kwijt... dus meteen een aparte map voor al mijn screenshots aangemaakt, waar ik ze nu standaard in opsla. #warhoofd

Zo komt dit verhaal - denk ik - ten einde. Mocht ik toch iets bijzonders tegenkomen, dan zal ik dat zeker weer delen in een volgend hoofdstuk.

terug naar boven